Yeni bir d\u00fcnya aray\u0131\u015f\u0131 s\u00fcrerken Marksizmin bu aray\u0131\u015fa b\u00fcy\u00fck bir katk\u0131 sunabilece\u011fini ya da bu aray\u0131\u015fta Marksist y\u00f6nelimin etkin oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcrten e\u011filimlerin belirleyici oldu\u011funu s\u00f6ylemek olduk\u00e7a g\u00fc\u00e7. Bunun hem tarihsel hem de ideolojik nedenleri var. Marksizme -bilhassa sosyalist deneyimler \u00fczerinden- y\u00f6neltilen ele\u015ftirilerin bir\u00e7o\u011fu ise ya Marx\u2019\u0131n d\u00fc\u015f\u00fcncelerindeki b\u00fct\u00fcnl\u00fc\u011fe ve felsefi-bilimsel y\u00f6nlere ili\u015fkin yeterli bilgiye dayanm\u0131yor ya da bu ele\u015ftiriler toplumsal yap\u0131lar\u0131n olu\u015fumunda \u00fcretim tarz\u0131n\u0131n kurucu rol\u00fcne ili\u015fkin tarihsel realiteyi yeterince g\u00f6z \u00f6n\u00fcnde bulundurmuyor.<\/p>\n
Marksizm, Marx\u2019\u0131n d\u00fc\u015f\u00fcncelerini i\u00e7ermekle birlikte onun d\u00fc\u015f\u00fcncelerinden olduk\u00e7a farkl\u0131 ve bazen onun d\u00fc\u015f\u00fcncelerine kar\u015f\u0131t fikirlerle geli\u015fmi\u015ftir. Ne var ki bu, Marksizmin temel tezleri ve belli bir kavray\u0131\u015f tarz\u0131 -ki bu dura\u011fan bir tarz de\u011fil, bilakis diyalektik bi\u00e7imde kendini yenileyen bir tarzd\u0131r- oldu\u011fu ger\u00e7e\u011fini de\u011fi\u015ftirmez. Marksizme d\u00f6n\u00fck ele\u015ftirileri genel hatlar\u0131yla ve yal\u0131n bir \u015fekilde ortaya koyan Eagleton, Marx Neden Hakl\u0131yd\u0131?<\/em> \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131nda bu ele\u015ftirilerle olduk\u00e7a g\u00fcncel ve sarih bi\u00e7imde hesapla\u015f\u0131r ve bu ele\u015ftirilerin bir\u00e7o\u011funun temelsiz oldu\u011funu yine Marx\u2019a dayanarak ortaya koyar. Bu ele\u015ftirilere ve Eagleton\u2019un bu ele\u015ftirilere cevab\u0131na bakarken Marx ve Marksizm \u00fczerine yeniden d\u00fc\u015f\u00fcnmek a\u00e7\u0131s\u0131ndan da bir girizg\u00e2h yapm\u0131\u015f oluruz.<\/p>\n Marksizme d\u00f6n\u00fck yayg\u0131n ele\u015ftirileri derleyen Eagleton, bu ele\u015ftirilere ve daha fazlas\u0131na cevaben Marksizmin temel arg\u00fcmanlar\u0131n\u0131 yeniden hat\u0131rlamay\u0131 ve bu arg\u00fcmanlar \u00fczerine tekrar d\u00fc\u015f\u00fcnmeyi sal\u0131k verir. \u015eimdilik bir k\u0131sm\u0131na de\u011finece\u011fimiz bu hesapla\u015fma ana hatlar\u0131yla \u015f\u00f6yle ger\u00e7ekle\u015fir:<\/p>\n 1. Ele\u015ftiri: Marksizm \u00f6z\u00fcnde deterministtir ve de\u011fi\u015fmez yasalara dayan\u0131r.<\/strong><\/p>\n \u201cMarx\u2019\u0131n d\u00fc\u015f\u00fcncesinin merkezinde iki temel \u00f6\u011freti vard\u0131r: Birincisi toplum ya\u015fam\u0131nda ekonominin oynad\u0131\u011f\u0131 \u00f6ncelikli rol; di\u011feri tarih boyunca \u00fcretim tarzlar\u0131n\u0131n birbirini izledi\u011fi fikridir\u201d (Eagleton). Marx tarihten bahsederken ise her \u015feyden de\u011fil \u201colaylar\u0131n temelinde yatan belli bir rotadan\u201d bahseder. \u00d6yleyse Marx\u2019\u0131n d\u00fc\u015f\u00fcncesinin \u00f6zg\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc olu\u015fturan \u015feylerden biri, tarihsel yasadan mutlak mahiyette de\u011fil de bir e\u011filim olarak<\/em> bahsetmesidir.<\/p>\n Toplumun olu\u015fumundaki yasalar\u0131 incelerken s\u0131n\u0131f m\u00fccadelesi ve \u00fcretim tarz\u0131 kavramlar\u0131 Marksizmin temel hareket noktalar\u0131n\u0131 olu\u015fturur. Ne var ki bunlar her zaman bir ilerleme seyrinde de\u011fil, \u00e7eli\u015fki ve \u00e7at\u0131\u015fma temelinde d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl\u00fcr. Bu iki \u00f6\u011fenin iki temel hareket noktas\u0131 olarak ele al\u0131nmas\u0131 ise keyfi ya da \u00f6znel gerek\u00e7elerle de\u011fil, tarihsel ve nesnel nedenlerle a\u00e7\u0131klanabilir. Kald\u0131 ki tarihte de\u011fi\u015fmez yasalar g\u00f6rmek Marksizme de\u011fil, burjuva politik ekonomisine \u00f6zg\u00fcd\u00fcr. Bu y\u00fczden de Marx, maddecili\u011fin bir \u015fablon olarak de\u011fil, \u201cyol g\u00f6sterici bir ilke\u201d olarak anla\u015f\u0131lmas\u0131n\u0131 ve kullan\u0131lmas\u0131n\u0131 sal\u0131k verir. Zira \u201cMarksist anlat\u0131da \u015fiddet, k\u0131r\u0131lmalar, \u00e7eli\u015fki ve s\u00fcreksizlikler\u201d g\u00f6rmek, Marksizmin determinizmle \u00e7eli\u015fik yap\u0131s\u0131n\u0131 g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne sermek a\u00e7\u0131s\u0131ndan k\u00e2fidir.<\/p>\n 2. Ele\u015ftiri: Marksizm indirgemecidir ve her tarihsel olgunun ekonomik belirlenimle a\u00e7\u0131klanabilece\u011fini savunur. <\/strong><\/p>\n Her kim toplumun nesnel bir \u00e7\u00f6z\u00fcmlemesine giri\u015fmi\u015fse ilkin toplumu olu\u015fturan a\u011f\u0131rl\u0131k noktalar\u0131n\u0131 ke\u015ffetmeye \u00e7abalar. Hangi fakt\u00f6rlerin di\u011fer fakt\u00f6rlere g\u00f6re etkin oldu\u011funu ke\u015ffetmek toplumun olu\u015fumuna ili\u015fkin nesnel bilgiyi verebilir. Marksizm bu ara\u015ft\u0131rmada mutlak ya da de\u011fi\u015fmez de\u011fil, tarihsel ve nesnel olan e\u011filimlere ula\u015fmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131r. Bunu yaparken ise siyasetin, k\u00fclt\u00fcr\u00fcn ya da bilimin ekonomiye indirgenebilece\u011fi ya da bunlar\u0131n tamamen ekonomik ili\u015fkilerin bir g\u00f6r\u00fcn\u00fcm\u00fc oldu\u011fu sav\u0131n\u0131 kabul etmez. \u201c\u0130ktisaden indirgemeci olan Marksizm de\u011fil, kapitalizmdir. \u2018\u00dcretim\u2019 s\u00f6zc\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcn en dar anlam\u0131nda kapitalizm, \u00fcretim u\u011fruna \u00fcretim d\u00fcsturuna dayan\u0131r. Bunun tersine Marx, s\u00f6zc\u00fc\u011f\u00fcn geni\u015f anlam\u0131yla \u00fcretime kendi i\u00e7in inan\u0131r. \u0130nsan\u0131n kendini ger\u00e7ekle\u015ftirmesinin, ba\u015fka bir amac\u0131n arac\u0131 de\u011fil, kendi ba\u015f\u0131na bir ama\u00e7 ve sonu\u00e7 oldu\u011fu i\u00e7in de\u011ferli oldu\u011funu savunur.\u201d Bu a\u00e7\u0131dan Marx\u2019\u0131n eme\u011fi iktisadi bir kategoriye indirgedi\u011fine dair hi\u00e7bir emare yoktur. Bilakis Marx, \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcn nesnel olanaklar\u0131n\u0131 ortaya koymak i\u00e7in eme\u011fin iktisadi bir kategoriye indirgenmesi olgusunun kayna\u011f\u0131n\u0131 ve bunu ortadan kald\u0131racak nesnel olanaklar\u0131 ara\u015ft\u0131r\u0131r.<\/p>\n \u201cMarx i\u00e7in eme\u011fin, iktisadi \u00f6\u011fenin \u00e7ok \u00f6tesinde \u00f6zellikleri vard\u0131r. B\u00fct\u00fcn bir antropoloji s\u00f6z konusudur \u2013 do\u011fa teorisi ve insan faaliyetleri, beden ve ihtiya\u00e7lar\u0131, duygular\u0131n niteli\u011fi, toplumsal i\u015fbirli\u011fi ve insan\u0131n kendini ger\u00e7ekle\u015ftirmesiyle ilgili alanlar\u0131 kapsar.\u201d Ayn\u0131 \u015fekilde Marx\u2019ta \u00fcretim kavram\u0131n\u0131n iktisadi \u00fcretimin \u00e7ok \u00f6tesinde bir anlam\u0131 s\u00f6z konusudur. \u201c\u0130nsan\u0131n temel g\u00fc\u00e7lerinin geli\u015fimi\u201d olarak \u00fcretim, insan\u0131n do\u011fal ve toplumsal varolu\u015funun olumlanmas\u0131 y\u00f6n\u00fcnde bir tarzla s\u00fcrd\u00fcr\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc s\u00fcrece \u00f6zg\u00fcrle\u015fme ger\u00e7ekle\u015fecektir. \u00d6yleyse \u00fcretimin tek bir tarzda tan\u0131mlanmas\u0131 ve tek bir amaca indirgenmesi Marx\u2019a de\u011fil, en temelde kapitalist \u00fcretim tarz\u0131na \u00f6zg\u00fc bir e\u011filimdir.<\/p>\n 3. Ele\u015ftiri: Marksizm her \u015feyi maddenin hareketi arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla a\u00e7\u0131klar ve bu nedenle t\u00fcm ruhsal, zihinsel ya da manevi de\u011ferleri reddeder. <\/strong><\/p>\n Maddecilik perspektifinden insan ara\u015ft\u0131rmas\u0131na bakt\u0131\u011f\u0131m\u0131zda temel arg\u00fcmanlar\u0131ndan biri bedenin \u00f6nceli\u011fidir. Ne var ki bu \u00f6ncelik insan\u0131n bedenden ibaret oldu\u011funu ima etmez. \u201cDaha ziyade bedenin bir anlamda her zaman tamamlanmam\u0131\u015f, geli\u015fmeye a\u00e7\u0131k ve \u015fimdi oldu\u011fundan daha fazla yarat\u0131c\u0131l\u0131k g\u00f6sterme kapasitesinin olabilece\u011fini ifade eder.\u201d Burada beden ve zihin \u00fczerindeki belirlenmi\u015flikten kas\u0131t, i\u00e7inde bulunduklar\u0131 toplumsal ger\u00e7ekli\u011fin insanlar\u0131n d\u00fc\u015f\u00fcncelerindeki temel belirleyen oldu\u011fudur. Marksizmin maddecili\u011fi de tarihi ve do\u011fay\u0131 iki temel belirleyen olarak g\u00f6r\u00fcr ve bu yakla\u015f\u0131ma g\u00f6re beden do\u011fan\u0131n oldu\u011fu kadar tarihin de bir uzant\u0131s\u0131d\u0131r. Nas\u0131l ki bedenin tamamlanmam\u0131\u015f ve geli\u015fmeye a\u00e7\u0131k bir do\u011fas\u0131 oldu\u011fundan bahsediyorsak Marx\u2019\u0131n maddecili\u011finin a\u015f\u0131lmas\u0131, Marksizmin yeni bir materyalizm geli\u015ftirmesi gerekti\u011fi de Marx\u2019\u0131n maddecili\u011finin gere\u011fidir. Bu u\u011frakta ise Lenin durur. T\u00fcm do\u011fa ve toplum tarihinin bilgisinin i\u00e7inden ge\u00e7erek, ele\u015ftirel ve yarat\u0131c\u0131 bir maddecili\u011fi tesis etmek ve bu maddecili\u011fin de her zaman yeni bilimsel ve felsefi bilgiyle a\u015f\u0131laca\u011f\u0131 olgusu Marksist maddecili\u011fin \u00f6z\u00fcn\u00fc olu\u015fturur. Nesnel bilgi de \u015feylerin, olaylar\u0131n ya da kavramlar\u0131n ancak bu bilimsel ve felsefi b\u00fct\u00fcnl\u00fck i\u00e7inde anla\u015f\u0131labilmesi ko\u015fuluyla m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr.<\/p>\n Son olarak, Marksizm\u2019in itici g\u00fcc\u00fc, kapitalizmin her \u015feyi maddi de\u011fere indirgedi\u011fi toplumsal ko\u015fullar\u0131n ortadan kald\u0131r\u0131lmas\u0131 ve insanlar\u0131n bilimsel, estetik ve t\u00fcm di\u011fer yarat\u0131c\u0131 etkinliklerini a\u00e7\u0131\u011fa \u00e7\u0131karaca\u011f\u0131 ve geli\u015ftirece\u011fi bir toplumu in\u015fa etmekken Marksizmin maddi de\u011ferlerle s\u0131n\u0131rl\u0131 oldu\u011funu s\u00f6ylemek Marksizmden bihaber olmakla a\u00e7\u0131klanabilir ancak. \u00d6yleyse Marksizmi ne sadece bir yan\u0131yla \u2013\u00f6zellikle de iktisadi \u00e7\u00f6z\u00fcmlemeleriyle s\u0131n\u0131rl\u0131 bi\u00e7imde- incelemek ne de Marksizmin tamamlanm\u0131\u015f bir \u00f6\u011freti ya da devrimci kuram oldu\u011funu varsaymak Marksizmin \u00f6z\u00fcne uygundur. Bu yan\u0131lg\u0131y\u0131 ortadan kald\u0131rmak i\u00e7in ise, Marksizmin omurgas\u0131n\u0131 olu\u015fturan felsefe ve dolay\u0131s\u0131yla maddecilik \u00fczerine yeniden d\u00fc\u015f\u00fcnmek \u2013ki bu \u00e7aba maddecili\u011fin geli\u015ftirilmesini de i\u00e7erir-, Marksizmdeki iktisadi, ideolojik ya da politik vb. alanlardaki \u00e7\u00f6z\u00fcmlemeleri de bu temeli g\u00f6z ard\u0131 etmeden anlamaya \u00e7al\u0131\u015fmak zorunday\u0131z.<\/p>\n Komite’nin Kas\u0131m 2018 tarihli 9. say\u0131s\u0131nda yay\u0131nlanm\u0131\u015ft\u0131r.<\/em><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":" Yeni bir d\u00fcnya aray\u0131\u015f\u0131 s\u00fcrerken Marksizmin bu aray\u0131\u015fa b\u00fcy\u00fck bir katk\u0131 sunabilece\u011fini ya da bu aray\u0131\u015fta Marksist y\u00f6nelimin etkin oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcrten e\u011filimlerin belirleyici oldu\u011funu s\u00f6ylemek olduk\u00e7a g\u00fc\u00e7. Bunun hem tarihsel hem de ideolojik nedenleri var. Marksizme -bilhassa sosyalist deneyimler \u00fczerinden- y\u00f6neltilen ele\u015ftirilerin bir\u00e7o\u011fu ise ya Marx\u2019\u0131n d\u00fc\u015f\u00fcncelerindeki b\u00fct\u00fcnl\u00fc\u011fe ve felsefi-bilimsel y\u00f6nlere ili\u015fkin yeterli bilgiye dayanm\u0131yor […]<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":1160,"comment_status":"closed","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[30,257,82],"tags":[342,264,263,265,246],"yoast_head":"\n